Dit project onderzoekt religieuze themaparken religie verbeelden in verschillende landen. Welke verbeeldingen worden overgedragen en hoe? Wat zijn de achterliggende agenda’s en wat is de invloed van de parken op de emotionele en politieke betekenis van religie en erfgoed? Subsidiegever European Research Council (ERC Consolidator Grant)

Correspondentie van A.L.G. Bosboom-Toussaint Het project realiseert een digitale editie van de correspondentie van Geertruida Bosboom-Toussaint (1812-1886), dat wil zeggen de ruim 1500 bewaard gebleven brieven die door haar zijn verzonden, zowel voor als na haar huwelijk. De brieven aan haar zijn door haar echtgenoot Johannes Bosboom na haar dood veelal teruggegeven aan de afzenders […]

Kaas geldt als typisch Nederlands. En zo wordt hij ook vaak verpakt, in geïdealiseerde beelden over waar hij vandaan komt en hoe hij gemaakt wordt, met Frau Antje, blije koeien en een eeuwenoude boerentraditie. In dit project gaan we niet voorbij aan de centrale rol van kaas in het landschap of de eetcultuur, economie en […]

In ons onderzoek kijken we of de communicatie van de kat richting zijn of haar menselijke gesprekspartner dezelfde stappen volgt als de communicatie tussen twee mensen. Welke non-verbale signalen gebruiken katten naar mensen? En hoe komen bepaalde routines tot stand? Dit onderzoeken wij.

Weerbare Wetenschap:   Hoe gaan wetenschappers om met maatschappelijke polarisatie? Hoe kunnen zij weerbaar worden tegen geëmotioneerde reacties, scheldkanonades of rechtstreekse bedreigingen? Welke impact heeft het tijdperk van fake news en alternatieve feiten op wetenschap? Wat voor oplossingen vinden wetenschappers om op een nieuwe manier om te gaan met publiek, media en politiek in deze […]

INTERNATIONAL CONFERENCE Practices of Public Diplomacy 1500-2000   18-20 October 2023 KNAW Humanities Cluster, Amsterdam —————————–   De laatste jaren is er veel belangstelling voor de beïnvloeding van politieke debatten door buitenlandse staten via de media. Landen zoals Rusland en de Verenigde Staten investeren flink in het beïnvloeden van buitenlandse publieken via social media, om […]

De coronacrisis heeft voelbaar gemaakt hoe belangrijk de rol is die reuk speelt in het dagelijks leven: niet alleen is geurverlies een van de symptomen van coronabesmetting, de lockdown beïnvloedt ook onze reukomgeving (we missen de geur van vieze kantoorkoffie en diners in geurige restaurants). Maar welke rol heeft geur de afgelopen eeuwen gespeeld in […]

Dit project onderzoekt hoe koeien en mensen relaties aangaan. Op welke manieren verhouden mensen zich tot koeien (als product, als een gevoelig wezen, als een ding)? Welke andere dieren spelen een rol in relaties met koeien?

Wat kenmerkt de Nederlandse identiteit? Wat zijn de kernwaarden van de Nederlandse samenleving? Waar botsen gevoelens van nationale identiteit met modernisering, individualisering, Europeanisering, globalisering en migratie? Sinds de jaren 1990 staan dergelijke vragen hoog op de nationale agenda. Ze worden niet alleen actief besproken in de publieke ruimte, maar vormen ook het uitgangspunt van een groeiende […]

Dit deelproject van Nederland Schrijven onderzoekt de lange lijnen in de traditie van ‘Nederland Schrijven’, door publicaties in kaart te brengen waarin Nederland en zijn bewoners aan de hand van statistische en topografische beschrijvingen worden beschreven. Beeldbepalend voor dit ‘genre’ is de 38-delige reeks Tegenwoordige staat der Vereenigde Nederlanden (1738-1803). Bij wetenschappelijke adviescolleges en werden en […]

Het Biografisch Portaal van Nederland (Huygens ING) biedt een centrale toegang tot biografische informatie. Het portaal verzamelt verspreid gepubliceerde informatie over bekende en minder bekende personen uit de Nederlandse geschiedenis, van de vroegste tijden tot heden. Dit soort biografische woordenboeken hebben een belangrijke rol gespeeld (en doen dat nog steeds) in het canoniseren en marginaliseren van bepaalde […]

Al meer dan negentig jaar verwerft het Meertens Instituut archieven en worden er collecties aangelegd door onderzoekers over de Nederlandse taal en cultuur. Dit unieke materiaal op het terrein van de variatielinguïstiek, etnologie en naamkunde behoort tot het nationale erfgoed van Nederland. Momenteel bezit het instituut meer dan 700 collecties bestaande uit (digitale) onderzoeksdata, audiocollecties, […]

Het deelproject Westforschung wordt uitgevoerd in het kader van Nederland Schrijven. Het onderzoekt hoe de beeldvorming van Nederland zich daarbuiten heeft voltrokken, en in het bijzonder de manier waarop de Duitsers kort voor en tijdens de Tweede Wereldoorlog geprobeerd hebben zicht te krijgen op het stamverwante Nederland met behulp van (populair-)wetenschappelijke publicaties als deze: Heinz […]

Populisme stelt maatschappij en wetenschap voor grote uitdagingen. Bewegingen als de Nederlandse PVV en het Duitse PEGIDA zijn niet makkelijk in te passen in bestaande paradigma’s en publiceren weinig programmatische teksten. Hoe moeten we populistische bewegingen begrijpen? Dit project analyseert op basis van sociale-mediadata hoe centrale concepten in het populistische gedachtegoed gedefinieerd worden.   Specifiek […]

De verkiezingen van 2017 stonden in het teken van de religieus-culturele identiteit van Nederland. Liberale politici als Mark Rutte en populisten van de PVV schermden met christelijke symbolen en de ‘joods-christelijke’ traditie. In dit artikel wordt aan de hand van ogenschijnlijk triviale voorbeelden als paaseitjes besproken hoe in het gedachtegoed van partijen als de VVD […]

Nederland is een petitieland. Eeuwenlang hebben burgers massaal verzoekschriften en petities ingediend bij alle denkbare autoriteiten. Ze maakten hun wensen en belangen kenbaar en dienden voorstellen in, maar ze riepen hun bestuurders ook tot de orde. Als gevolg van deze actieve rol van burgers in het politieke proces hebben het land en zijn bestuur mede […]

De vlieger lijkt een vluchtig ding: leuk voor de kleintjes maar na de kindertijd al snel vergeten. Hoe valt dan te verklaren dat zo veel Nederlanders gefascineerd zijn door het vliegeren? Want Nederland is een echt vliegerland. De cultuurgeschiedenis van de Nederlandse vliegerverbeelding laat zien hoe de vlieger opduikt in talloze beroemde romans, gedichten en […]

NL-Lab onderzoekt hoe identiteit wordt gemaakt en analyseert het concept ‘identiteit’ op een meer theoretisch niveau. Identiteit als begrip koppelt individuele ervaring, beleving en identificatie aan collectieve categorieën als natie, gender, etniciteit, religie en seksualiteit. Het begrip verwijst zowel naar ‘identiek’ (gelijk aan anderen in deze categorie) – als naar ‘uniek’ of eigen. ‘Identiteit’ heeft […]

NL-Lab documenteert Nederlandse emoties. Samen met het Meertens Instituut onderzoeken we welke emoties naar voren worden geschoven in het publieke debat en waarom bepaalde emoties zo dominant zijn (geworden) in de publieke ruimte. Doel is om een ‘humorenkaart’ van de Nederlandse samenleving te ontwerpen, met aandacht voor verschillen, demarcatielijnen en historische ontwikkelingen. We stellen ons […]

Drop wordt gezien als ‘typisch Nederlands’, als een kenmerkende vorm voor Nederlandse identiteit. Maar waarom? Drop wordt ook elders gegeten, en de zoethoutplant Glycyrrhiza glabra, waarvan de wortels het zwarte snoepje zijn kenmerkende smaak geven, is geen inheemse plant in Noordwest-Europa. In de Lage Landen werd zoethout waarschijnlijk voor het eerst geïntroduceerd in de middeleeuwen, […]

Nederland is lang afgeschilderd als een nuchtere koopmansnatie. De Republiek der Zeven Verenigde Nederlanden, een van de eerste moderne kapitalistische economieën, zou gegrondvest zijn op een prudente koopmansmoraal. Deze mythe kon worden gebaseerd op de dominante economische theorie van de efficiënte markt met de homo economicus als hoeksteen. Sinds enkele decennia is dit beeld aan […]

Het onderzoeksthema ‘van geslacht op geslacht’ wordt gecoördineerd door Geertje Mak. Aan de hand van het begrip ‘geslacht’ wil Mak met dit thema bijdragen aan het denken over geschiedenis als een proces van generationele overdracht. Een aspect waar je dan zeker niet omheen kunt is seks: seks in zijn concrete vormen en variaties, maar ook […]

Het Nederlands wordt tot ver buiten de landsgrenzen gesproken, maar Nederland zelf is altijd een meertalig land geweest. Als klein taalgebied heeft Nederland zich bovendien vroeg gespecialiseerd in het vertalen van en naar de landstaal. NL-Lab onderzoekt de ‘vertaalfabriek Nederland’. Maar we doen ook onderzoek naar ‘vertrokken Nederlands’: wat lezen Nederlandse emigranten in het buitenland? […]

In zoiets eenvoudigs als een hoed kan een complexe culturele code verscholen liggen. Op veel zeventiende-eeuwse portretten staan hoeden afgebeeld.

Het project Cultivare onderzoekt hoe het cultiveren van land, van dieren en van mensen historisch met elkaar samenhangt. Het richt zich daarbij in het bijzonder op het concept van de kolonie.