Marieke Hendriksen, senior onderzoeker aan het Huygens Instituut en NL-Lab, heeft een ERC Consolidator Grant van 2 miljoen toegekend gekregen voor haar onderzoeksproject PRESERVARE. Dit innovatieve onderzoek brengt onder andere de alledaagse, ongeschreven kennis van voedselconservering in kaart door een unieke combinatie van digitale technieken, archeologische vondsten en historische reconstructies.

In de periode tussen 1600 en 1800 waren voedselconserveringstechnieken zoals fermenteren, roken, en inmaken cruciaal voor de mondialisering van de handel en het verzekeren van de voedselvoorziening. Voedselconservering speelde op die manier een belangrijke rol in de economische en demografische groei van Europese handelscentra. Toch weten we nog maar weinig over hoe kennis van voedselconserveren tot stand kwam.

Het project ‘PRESERVARE: Large-scale conservation of perishable foodstuffs in the Low Countries, 1600-1800’ analyseert hoe bij het ontwikkelen van voedselconserveringstechnieken niet alleen wetenschappelijke kennis, maar juist ook praktische, alledaagse kennis, zoals die werd ontwikkeld in huishoudens en bedrijven, een rol speelde. Omdat deze kennis vaak niet formeel is vastgelegd, is onderzoek een uitdaging. Door een innovatieve combinatie van historische data-analyse van uiteenlopende bronnen, reconstructie van historische technieken en analyses van archeologische vondsten, brengt dit project die onbeschreven processen voor het eerst in kaart.

Bijzondere aandacht gaat daarbij uit naar de uiteenlopende groepen mensen die een rol speelden in de ontwikkeling van conserveringstechnieken. Het project wil hiermee aantonen hoe belichaamde, onbewuste kennis zich niet los van, maar in samenhang ontwikkelde met meer formele, geschreven kennis. PRESERVARE levert zo een belangrijke bijdrage aan zowel onderzoek naar voedselconservering als de ontwikkeling van onderzoek naar historische kennispraktijken in het algemeen.

Het project gaat in september 2024 van start en zal vijf jaar duren. De ERC-beurs maakt het mogelijk om een team van twee PhD-studenten, een postdoc, een datamanager en een aantal praktijkexperts aan te stellen.

Marieke Hendriksen is co-hoofd van de afdeling Kennis- en Kunstpraktijken aan het Huygens Instituut en interim-onderzoeksleider van NL-Lab. Zij is gespecialiseerd in de rol van materiële cultuur en zintuiglijke waarneming in kennisproductie in de vroegmoderne tijd (1600-1800). Hendriksen publiceerde onder meer over anatomische preparaten en modellen, medicijnkistjes, taxidermie, reconstructies, en de rol van smaak in de vroegmoderne wetenschap. Begin 2024 verschijnt van haar hand Het Grote Dropboek, over de geschiedenis van drop in Nederland.

Over de beurs en de European Research Council (ERC)

De ERC Consolidator Grant is een beurs die wordt toegekend door de European Research Council (ERC), de belangrijkste Europese financieringsorganisatie voor excellent grensverleggend onderzoek. De ERC financiert creatieve onderzoekers van alle nationaliteiten en leeftijden voor projecten in heel Europa. De ERC Consolidator Grant is bedoeld voor toponderzoekers die maximaal twaalf jaar geleden gepromoveerd zijn, en stelt hen in staat hun eigen onderzoekslijn te ontwikkelen.