Nederland vormt zichzelf steeds opnieuw. NL-Lab onderzoekt de concrete vormen en praktijken die Nederland(s) maken en hebben gemaakt. Niet omdat ze uniek of typisch voor Nederland zijn, maar omdat ze een belangrijk aandeel hebben in ons denken over wat Nederland was en is. Hoe en waar krijgt het land vorm, en hoe vormt dat de inwoners tot een gemeenschap? In wat voor praktijken worden mensen tot Nederlanders gevormd? Op welke manier worden grenzen getrokken, bevochten, bewaakt en weer prijsgegeven?

Soms maken kleine dingen groot verschil. Bijvoorbeeld wanneer HEMA voorstelt om paaseitjes te vervangen door verstopeitjes. Of wanneer de lange aa wordt gebruikt om onderscheid te maken tussen standaardtaal en dialect (zeg je ‘kaas’ of ‘kees’?). Zoiets simpels als een vlieger kan een ‘denkbeeld’ worden, waarmee de jonge Nederlandse Republiek haar fragiele politieke staatsvorm kon begrijpen. De positie van een hoed op portretten blijkt een culturele code voor politieke ambities. En een dropje wordt een beeldmerk voor Nederlandse identiteit. Nederland komt ook in grootse vormen: in polders, landkaarten, paspoorten of via ‘mensenplantingen’ in kolonies.

Bij NL-Lab nemen we geijkte vormen waarmee Nederland wordt gesymboliseerd, zoals tulpen, kaas, of cannabis, als vertrekpunt voor nieuw onderzoek: welke praktijken en technieken, smaken en emoties, mensen, dieren en dingen zitten er eigenlijk aan deze vormen vast? Hoe hebben die zich ontwikkeld in de loop van de tijd? Wat als ‘typisch Nederlands’ geldt komt in vele gedaantes tevoorschijn: het is geen gegeven eenheid, het houdt niet altijd op bij de lands- of provinciegrenzen, en het is niet zonder problemen of breuklijnen, maar het staat wél in een specifiek en karakteristiek verband met elkaar.

Ten slotte krijgt Nederland(s) vorm als identiteit. Identiteit als begrip is paradoxaal: het verwijst zowel naar identiek als naar uniek, naar gemeenschap en individu. Identiteit wordt tegelijkertijd diep individueel beleefd én collectief vormgegeven, maar ook voortdurend betwist. Waar en hoe krijgt Nederlandse identiteit concreet vorm? Waar wordt Nederlandse identiteit aangemaakt, en wie bepaalt wat het is? Wie worden ervan uitgesloten en door wie? Hoe verhoudt identificatie met Nederland zich tot identificatie met gender, religie, taal, of het geboorteland van de grootouders? NL-Lab beschouwt identiteit als iets dat voortdurend in de maak is, iets wat heel concrete vormen kan aannemen maar ook symbolisch krachtig kan doorwerken, waarbij interne en externe grenzen steeds opnieuw worden getrokken.