Koe & taal

Terug naar projecten
Leonie Cornips en haar ge-adopteerde stier Piet.

Copyright foto Marcel van den Bergh voor deze website (foto niet verder verspreiden)

De koe is een belangrijk symbool voor het Nederlandse landschap, Nederlanderschap, de Nederlandse economie en eetpraktijken. Maar het is een controversieel symbool. In 2020 zijn er in Nederlandse slachthuizen meer dan 2 miljoen runderen gedood van wie 1,4 miljoen kalveren jonger dan negen maanden. De helft van de kalveren die we slachten is geïmporteerd uit het buitenland. In onze verbeelding staan koeien in het Nederlandse landschap, maar in werkelijkheid staan ze het grootste deel van hun korte leven in de stal. De koe is als productiedier vanouds nauw met de mens verbonden. Maar wat weten we van de koe? Hoe begrijpen koeien elkaar? Hoe zetten koeien hun stem en lichaamsgedrag in voor communicatie met elkaar en met de boer? Hoe gaan zij relaties aan met andere koeien en, andere dieren, het milieu? 

In dit project staan twee vragende volgende vraag centraal. Ten eerste, hoeHoe definiëren we wat taal is? Deze vraag is complex omdat er diverse taalkundige theorieën zijn die taal definiëren. Sommige van die theorieën proberen taal als een biologisch systeem in onze hersenen te begrijpen, andere vatten taal op als een vorm van sociaal gedrag. Veruit de meeste taalkundigen sluiten uit dat andere diersoorten over taal beschikken. ‘Dierentaal bestaat niet’, zegt de taalkundige. Menselijke taal en menselijke cognitieve vermogens zijn dan de norm waaraan andere diersoorten moeten voldoen. 

Door dit antropocentrische perspectief schieten talen en cognitieve vermogens van dieren bij voorbaat tekort. Ten tweede, welke relatie hebben koeien met hun omgeving? Koeien (her)vormen op actieve wijze het landschap terwijl het landschap ook weer hun mogelijkheden beperkt. Natuurlijk leven koeien niet alleen, mensen en koeien maken deel uit van een langdurige domesticatie. Dit project onderzoekt hoe koeien en mensen relaties aangaan. Op welke manieren verhouden mensen zich tot koeien (als product, als een gevoelig wezen, als een ding)? Welke andere dieren spelen een rol in relaties met koeien? 

Door de snel verminderende biodiversiteit, voortdurend groeiende ongelijkwaardigheid tussen de mens en overige diersoorten, door het verdwijnen van leefgebieden voor niet-menselijke diersoorten of te intensief contact waardoor ziekten als Covid-19 ontstaan, is taal bij dieren ook voor de taalkunde urgent geworden. Dit project herijkt daarom het concept taal en problematiseert het idee dat taal alleen aan mensen voorbehouden is. De melkkoe is de casus voor het project ‘dierentalen’. Dit project wordt uitgevoerd in nauwe samenwerking met Nederlandse melkveehouders. 

Partners

Koeientaalkwis

Leonie Cornips ontwikkelde de Meertens koeientaalkwis. Die gaat over de betekenis van verschillende geluiden die een koe produceert in diverse situaties. De onderzoeksvraag is of mensen de diverse “boe’s” van een koe kunnen herkennen. De koeientaalkwis vind je hier.

Koeientaal in Beeld

Leonie Cornips werkte ook intensief mee aan het project Koeientaal in Beeld (in 2024) waarvoor de Vakbond voor Dieren (oprichtster Marjolein de Rooij) subsidie ontving van het Barth Misset Fonds. In dit project laten we in een aantal video’s zien hoe koeien met elkaar en met de boer communiceren: https://www.vakbondvoordieren.nl/koeientaal-in-beeld/  

Publicaties

  • Cornips, Leonie (2024, in press). The semiotic repertoire of the dairy cow. Language in Society. https://www.cambridge.org/core/journals/language-in-society 
  • Cornips, Leonie (2024, in press). Getting to know the dairy cow: an inclusive and self-reflexive sociolinguistics in multispecies emotional encounters. In Cutler, Cecilia, Røyneland, Unn & Vrzić, Zvjezdana (eds.), Language activism: The role of scholars in linguistic reform and social change. Cambridge: Cambridge University Press.  
  • Cornips, Leonie (2024, in press). How (dairy) cows and human intertwine languaging practices: recurrent vocalizations are not the same. In S. Cowley, Döring, M. & S. Vork Steffensen (eds.). Ecolinguistics: Languaging and living. Bloomsbury Publishing 
  • Cornips, Leonie & Marjo van Koppen (2024). Multimodal dairy cow – human interaction in an intensive farming context. Language Sciences vol. 101, 101587. https://www.sciencedirect.com/science/article/pii/S0388000123000529 
  • Cornips Leonie (2022). The animal turn in postcolonial (socio)linguistics: the interspecies greeting of the dairy cow. Journal of Postcolonial Linguistics 6:210-232. https://iacpl.net/jopol/issues/jopol6/the-animal-turn-in-postcolonial-linguistics/ 
  • Cornips, Leonie & Louis van den Hengel (2021). Place-making by cows in an intensive dairy farm: A sociolinguistic approach to nonhuman animal agency. In. Bovenkerk, Bernice & Jozef Keulartz (eds.), Animals in our midst: The challenges of co-existing with animals in the Anthropocene, 177-201. Springer. https://link.springer.com/chapter/10.1007/978-3-030-63523-7_11 

Verder lezen

leonie.cornips@meertens.knaw.nl; guste.staseviciute@huc.knaw.nl @leoniecornips Activiteiten In de Media Stagiairs Filmpjes

Onderzoekers

Leonie Cornips
Louis van den Hengel
Vincent van Heuven
Marjo van Koppen
Bert Theunissen
Guste Staseviciute